سفری به دنیای باستانی صومعه سومرا

صومعه سوملا، آثاری چشمگیر از هنر و معماری را در خود نهفته دارد. این مکان مقدس شامل جاذبه‌ای است که هر ساله میلیون‌ها گردشگر ایرانی و خارجی را به خود جذب می‌کند. با وجود تمام این رواج و شهرت، صومعه سوملا همچنان رازهایی نگه داشته و همچنان مورد مطالعه و بررسی تخصصی بسیاری از محققان قرار دارد. با هم در این بلاگ، به کاوش در تمامی جوانب فرهنگی و تاریخی صومعه سوملا خواهیم پرداخت.

صومعه سوملا بر روی صخره‌ای شیب‌دار در حومه کاراداغ مشرف به دره آلتیندره، در محدوده روستای آلتیندره در ناحیه ماچکا ترابزون ساخته شده است. این بنا که تقریباً 300 متر بالاتر از دره واقع شده است، سنت ایجاد صومعه هایی در خارج از شهر، در جنگل ها، غارها و کناره های آب را ادامه داده است.

طبق افسانه ها، صومعه‌ای در آتن توسط دو کشیش به نام بارنابا و سوفرانیوس در زمان امپراتور بیزانس تئودوسیوس اول تأسیس شد. این صومعه توسط سردار بلیزاریوس در قرن ششم مورد تعمیر و آبادانی قرار گرفت. از قرن سیزدهم میلادی تاکنون، صومعه سوملا با وضعیت خود برخوردار بوده است. در سال ۱۲۰۴ توسط شاهزاده Komnenos ترابیزون تأسیس شده است. 

در دوران حکومت الکسیوس، اهمیت صومعه‌ی سوملا افزایش یافت و درآمد آن از فرامین تأمین شد. در زمان حکومت مانوئل و شاهزادگان بعدی، سوملا با دستورات جدید ثروتمند شد. به دنبال تسلط ترکها بر ساحل شرقی دریای سیاه، سلاطین عثمانی از حقوق سومله مانند بسیاری از صومعه های دیگر محافظت کردند و امتیازاتی را به آنها اعطا کردند. بسیاری از بخش‌های صومعه سوملا در قرن هجدهم بازسازی شد و برخی از دیوارها با نقاشی‌های دیواری تزئین شدند. با اضافه شدن ساختمان های بزرگ در قرن نوزدهم، صومعه ظاهری باشکوه پیدا کرد و غنی ترین و درخشان ترین دوره خود را تجربه کرد.

صومعه که در این دوران شکل نهایی خود را به خود گرفت، تبدیل به مکانی شد که بسیاری از مسافران خارجی از آن بازدید کردند. در طی اشغال ترابزون توسط روسیه بین سالهای 1916 و 1918، این صومعه مصادره و پس از سال 1923 به طور کامل تخلیه شد. بخش های اصلی صومعه سوملا عبارتند از: این کلیسای صخره ای اصلی، چندین کلیسای کوچک، آشپزخانه، اتاق های دانشجویی، مهمانخانه، کتابخانه و چشمه مقدس است. این گروه از ساختمان ها در یک منطقه بسیار بزرگ ساخته شده اند. در ورودی صومعه، قنات بزرگی که ظاهراً آب می آورد، بر دامنه تپه تکیه داده است. امروزه بیشتر این طاق چند چشمی تخریب شده است. ورودی اصلی صومعه با یک راه پله باریک و طولانی قابل دسترسی است. در کنار دروازه ورودی اتاق های نگهبانی وجود دارد. در سمت چپ، ساختمان های مختلف صومعه در مقابل غار قرار دارد که اساس صومعه را تشکیل می دهد و به کلیسا تبدیل شده است. یک کتابخانه در سمت راست وجود دارد. باز هم قسمتی با بالکن بزرگی که جلوی شیب سمت راست را می پوشاند به عنوان اتاق راهبان و اتاق مهمان استفاده می شد و قدمت آن به سال 1860 باز می گردد. تأثیر هنر ترکی را می توان در ساختمان های اطراف حیاط با کابینت ها، حجره ها و اجاق های اتاق ها نیز مشاهده کرد.